برج خنك كن ( با جـريان هواي متقاطع )
برج خنک کننده یا برج خنک کن (به انگلیسی: Cooling tower)دستگاهی است که برای خنک سازی آبی که در فرآیندهای سردسازی سیستمهای تهویه مطبوع، نیروگاهها، پالایشگاهها و دیگر واحدهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد، به کار میرود .
اجزا مهم برج خنک کنها عبارتند از:
۱-فن
فنها نقش مهمی در خنک سازی دارند و از نوع فن محوری یا فن گریز از مرکز میباشند.
۲-پکینگ ها
برای افزایش تبادل حرارتی بین جریان آب و هوا در داخل برج خنک کن از پکینگها استفاده میگردد که با افزایش سطح تماس جریان آب با هوا و همچنین کاهش سرعت جریان آب، در خنک سازی جریان آب نقش موثری دارند.پکینگها بصورت شبکهای بوده و در دو نوع غشایی(Film Packing) و اسپلاش (Splash Packing)در برج خنک کنها مورد استفاده قرار میگیرند.
۳-حوضچه یا باسین
در قسمت زیرین برج خنک کن قرار دارد و آب خنک شده در آن جمع آوری شده و به سمت سیستمهای سردسازی هدایت میشود.
۴-قطره گیرها
تیغههای قطره گیر برای جلوگیری از پخش ذرات آب و ممانعت از خروج آنها به محیط بیرون از برج خنک کن بکار میروند.
جنس ساختاری [ویرایش]
برج خنک کنها معمولاً به سه صورت فلزی، فایبر گلاسی و بتنی ساخته میشوند .
برج خنک کنها را با توجه به موارد زیر میتوان دسته بندی کرد.البته باید توجه داشت که یک برج خنک کن میتواند ترکیبی از هر کدام از دستههای زیر باشد و این دسته بندی صرفا برای نشان دادن وضعیت عملکرد برج خنک کنها در حالات زیر میباشد:
۱-نیروی محرک جریان هوا [ویرایش]
تصویر یک برج خنک کن فن دار
برج خنک کنها از لحاظ اینکه نیروی جریان دهنده هوا طبیعی یا مکانیکی باشد به دو دسته تقسیم میشوند.
برج خنککن فندار(مکانیکی) [ویرایش]
در برجهای فندار یک یا چند فن وظیفه به جریان در آوردن هوا را در داخل برج خنک کن دارند . در این نوع تا زمانی که فن روشن است جریان هوا بین محیط داخل برج و بیرون برقرار است همچنین نسبت به برجهای بدون فن فضای کمتری را اشغال میکنند.اما مهمترین عیب این نوع صدا و لرزشی است که فن یا فنها ایجاد میکنند.
برج خنک کن بدون فن (طبیعی) [ویرایش]
در برجهای بدون فن جریان هوا بصورت طبیعی ما بین برج و محیط بیرون جابجا میشود .از جمله مزایا این دسته میتوان به مصرف کمتر انرژی الکتریکی، صدای کم، قطعات متحرک کمتر و عدم پاشیدن آب به فضای اطراف و از معایب آن میتوان به راندمان پایین تر و هزینه بیشتر جهت ساخت آن، اشاره کرد.
۲-مکانیسم انتقال حرارت [ویرایش]
از نظر شیوههای انتقال حرارتی به سه دسته تقسیم میشوند.
برج خنک کن مرطوب [ویرایش]
در برج خنک کنهای مرطوب (Wet-Cooling Tower)آب گرم از بالای برج با عبور از پکینگها و برخورد با جریان هوای تازه که از محیط بیرون توسط فن و یا بصورت طبیعی وارد برج میشود ضمن تبادل حرارتی و خنک شدن در پایین برج ته نشین میشود.مهمترین عیب این سیستم پاشیدن ذرات آب به اطرف و همچنین تبخیر بیش از حد آب میباشد.
برج خنک کن خشک [ویرایش]
در مناطقی که بعلت عدم وجود آب کافی باید از اتلاف آب و تبخیر بیشتر جلوگیری نمود از برج خنک کنهای خشک(Dry-Cooling Tower) استفاده میگردد . در این دسته، آب گرم بجای عبور از پکینگها از لولههای پره دار که با هوای سرد در تماس میباشند عبور کرده و خنک میگردد.از معایب این سیستم کاهش راندمان با افزایش دمای محیط اطراف میباشد.
برج خنک کن خشک-مرطوب [ویرایش]
این نوع، ترکیبی از برج خنک کنهای خشک و مرطوب بوده و برای کاهش عوارض و معایب دو سیستم فوق بکار میرود.برج خنک کنهای خشک-مرطوب(Dry-Wet Cooling Tower) دارای دو مسیر هوا بصورت موازی و دو مسیرآب بصورت سری میباشند.آب گرم ابتدا وارد لولههای پره دار و سپس وارد پکینگها میشود و در طول این مسیر با هوای سرد تبادل حرارتی داشته و آب سرد در پایین برج جمع میگردد.
۳-نحوه برخورد جریانهای آب و هوا [ویرایش]
برج خنک کنها بر مبنای جهت برخورد جریانهای آب گرم با هوای سرد به دو دسته تقسیم میشوند .
برج خنک کن با جریان هوای متقاطع [ویرایش]
دراین حالت هوایی که از محیط بیرون وارد برج میشود بصورت متقاطع با جریان آب برخورد میکند .( مطابق شکل )
برج خنک کن با جریان هوای مخالف [ویرایش]
در این حالت جریان هوا بصورت مخالف با جریان آب برخورد میکند.( مطابق شکل )
اساس کار تمام برج خنک کنها بر مبنای ایجاد سطح تماس بیشتر بین جریان آب گرم و هوای سرد و در نتیجه تبادل حرارتی بین این دو میباشد.عموما در برج خنک کنها آب گرم توسط لولههایی به بالای برج منتقل شده و در آنجا یا بصورت طبیعی و یا با آبفشانهایی به سمت پایین برج به جریان میافتد که در طول این مسیر با توجه به نوع برج به شیوههای مختلف با جریان هوای سرد برخورد میکند .
محل نصب برج خنک کن باید بگونهای باشد که مانعی در اطراف آن برای ورود جریان هوای تازه به داخل برج وجود نداشته باشد همچنین در صورت استفاده از چندین برج در کنار هم باید تدبیری اندیشه شود که هوای گرم خروجی از برجها مستقیما وارد همدیگر نشده تا باعث کاهش راندمان و عدم کارایی برج شوند.
اگر بتوان برج خنک کن را در فضای باز با جریان هوای آزاد قرار داد در حصول یک بازده مناسب از برج مشکلی وجود نخواهد داشت اما چنانچه قرار باشد برج در داخل ساختمان و محصور بین دیوارها نصب شود موارد زیر بایستی مورد توجه قرار گیرد :
1) باید فضای کافی و بدون مانع مزاحم در اطراف برج وجود داشته باشد تا هوای لازم به برج برسد
2) هوای گرم خروجی از برج باید به گونه ای تخلیه شود که امکان بازگشت و گردش مجدد آن به برج وجود نداشته باشد زیرا گردش مجدد چنین هوایی در برج دمای مرطوب هوای ورودی به برج را افزایش می دهد و باعث گرم ماندن آب در خروج از برج می شود
گردش مجدد هوا به داخل برج هنگامی مورد توجه قرار می گیرد که چند برج در مجاورت هم باشند
تعیین محل نصب برج به عوامل دیگری هم بستگی دارد از قبیل استحکام محل نصب , تجهیزات اضافی برای تقویت آن , هزینه فراهم کردن تجهیزات اضافی برای برج و مسائل مربوط به معماری ساختمان و …
مشکلات برج خنک کنها [ویرایش]
عمدهترین مشکلات بوجود آمده برای یک برج خنک کن عبارتند : خوردگی قطعات داخلی برج، رشد جلبکها و باکتریهای بیولوژیکی و همچنین تشکیل رسوب در قسمتهای مختلف برج .
انجمن مهندسان تاسیسات ایران
پایگاه علوم و تحقیقات صنعت تاسیسات